Programowanie deklaratywne to paradygmat programowania, który koncentruje się na opisywaniu tego, co program ma osiągnąć, a nie na tym, jak to osiągnąć. W programowaniu deklaratywnym programista określa pożądany wynik lub rezultat, a system ustala najefektywniejszy sposób osiągnięcia tego wyniku.

Jedną z kluczowych zasad programowania deklaratywnego jest separacja obowiązków. Oznacza to, że program dzieli się na mniejsze, łatwiejsze do zarządzania części, z których każda odpowiada za konkretny aspekt ogólnej funkcjonalności. Umożliwia to większą modularność i wielokrotne wykorzystanie kodu, a także łatwiejsze utrzymanie i debugowanie.

Programowanie deklaratywne często kontrastuje z programowaniem imperatywnym, które koncentruje się na opisywaniu krok po kroku instrukcji potrzebnych do osiągnięcia określonego wyniku. W programowaniu imperatywnym programista musi określić nie tylko to, co należy zrobić, ale także jak to powinno być zrobione. Może to prowadzić do bardziej złożonego i podatnego na błędy kodu, ponieważ programista musi uwzględnić wszystkie możliwe scenariusze i przypadki brzegowe.

W programowaniu deklaratywnym natomiast programista może skupić się na wysokopoziomowej logice programu, pozostawiając szczegóły implementacji systemowi. Może to sprawić, że kod będzie bardziej zwięzły i łatwiejszy do zrozumienia, ponieważ programista nie musi martwić się o szczegóły niskiego poziomu implementacji.

Jedną z kluczowych koncepcji w programowaniu deklaratywnym jest użycie języków deklaratywnych, które są specjalnie zaprojektowane, aby wspierać paradygmat programowania deklaratywnego. Języki te oferują konstrukcje i abstrakcje, które pozwalają programiście wyrazić swoje intencje w jasny i zwięzły sposób. Przykłady języków deklaratywnych to SQL do zapytań w bazach danych, HTML do układów stron internetowych i Prolog do programowania logicznego.

Programowanie deklaratywne jest często stosowane w dziedzinach, w których koncentruje się na określaniu pożądanego wyniku, a nie na konkretnych krokach potrzebnych do jego osiągnięcia. Na przykład w sztucznej inteligencji i uczeniu maszynowym programowanie deklaratywne może być używane do określania reguł i ograniczeń, które rządzą danym problemem, umożliwiając systemowi automatyczne generowanie niezbędnych kroków do jego rozwiązania.

Ogólnie rzecz biorąc, programowanie deklaratywne oferuje szereg zalet w porównaniu do programowania imperatywnego, w tym zwiększoną modularność, wielokrotne wykorzystanie i łatwość utrzymania kodu. Skoncentrowane na tym, co należy zrobić, a nie na tym, jak to zrobić, programowanie deklaratywne może prowadzić do bardziej efektywnego i zwięzłego kodu, który jest łatwiejszy do zrozumienia i utrzymania.